Από τι μας προστατεύει ένα αντιηλιακό;
Από την UVA & UVB ηλιακή ακτινοβολία. Από την UVC ακτινοβολία μας προστατεύει το όζον (για πόσο ακόμη...)
Η UVA (320–400 nm) ακτινοβολία είναι υπεύθυνη για την πρόωρη γήρανση της επιδερμίδας.
Η UVB (290–320 nm) ακτινοβολία είναι αυτή που μπορεί να προκαλέσει φλεγμονή στην επιδερμίδα μας και ακολούθως έγκαυμα (κοκκίνισμα, τσούξιμο, ξεφλούδισμα).
Ένα αντιηλιακό πρέπει να παρέχει προστασία για ένα ευρύ φάσμα της ηλιακής ακτινοβολίας ώστε να είναι αποτελεσματικό, οπότε πάντοτε καλό είναι να αναζητάμε στην ετικέτα να αναγράφεται «προστασία ευρέως φάσματος / broad spectrum protection»


Τι μας δείχνει ο δείκτης προστασίας SPF;
Αν το δέρμα μας αρχίζει να καίγεται συνήθως 30’ μετά την έκθεση στην ηλιακή ακτινοβολία, εφαρμόζοντας ένα αντιηλιακό με δείκτη προστασίας SPF 15 τότε το δέρμα μας προστατεύτεται για 15*30=450’ λεπτά ,δηλαδή για 7,5 ώρες.
Ωστόσο οι αριθμοί είναι...αριθμοί. Στην πράξη για να υπάρχει η προστασία που ένα προϊόν υπόσχεται χρειάζεται επαρκή, τακτική και ομοιόμορφη εφαρμογή του αντιηλιακού και οπωσδήποτε πάντοτε μετά τον ιδρώτα ή το σκούπισμα, έτσι ώστε να είμαστε σίγουροι ότι μας παρέχει την αντιηλιακή προστασία που αναγράφεται. Αν απλώσουμε μη επαρκή ποσότητα ενός αντιηλιακού, τότε η προστασία που μας παρέχει μειώνεται κατά 30-50%.
Και φυσικά αποφεύγουμε την έκθεση τις μεσημεριανές ώρες που οι ακτίνες του ηλίου πέφτουν κάθετα.


Και τι δείκτη αντιηλαικής προστασίας να επιλέξω;
Ένας δείκτης SPF-15 είναι σίγουρα μια καλή αρχή μιας και μπλοκάρει το 93% της UVB ακτινοβολίας. Για πιο ευαίσθητες επιδερμίδες & όταν η έκθεση στον ήλιο είναι πιο εκτεταμένη σε ώρες που ο ήλιος είναι πιο δυνατός μπορείτε να χρησιμοποιείτε αντιηλιακό με δείκτη 30 που μπλοκάρει το 96% της UVB ακτινοβολίας.
Μεγαλύτεροι δείκτες έχουν πολύ μικρή διαφορά όσον αφορά την προστασία και είναι συνήθως θέμα marketing.
Για εμάς το ιδανικό είναι η συχνή και σωστή χρήση ενός αντιηλιακού μεσαίας προστασίας όπως αναφέραμε και νωρίτερα.

Φυσικά φίλτρα
Τα φυσικά φίλτρα μειώνουν το ποσοστό της υπεριώδους ακτινοβολίας που φτάνει στο δέρμα μας αντανακλώντας τη. Η δράση τους ξεκινά με το που απλωθούν στην επιδερμίδα και είναι αρκετά σταθερά.
Αυτά που χρησιμοποιούνται ευρέως είναι το οξείδιο του ψευδαργύρου (ZnO) και το διοξείδιο του τιτανίου (TiO2), τα οποία είναι ανόργανα και ασφαλή στη χρήση.
Το οξείδιο του ψευδαργύρου παρέχει όχι μόνο αντιηλιακή προστασία αλλά έχει και αντιφλεγμονώδεις ιδιότητες. Δεν απορροφάται από την επιδρμίδα ούτε μπλοκάρει τους πόρους της, απλά επικάθεται στην επιφάνεια της και τα μόρια του λειτουργούν σαν μικρά καθρεπτάκια που αντανακλούν την ακτινοβολία. Είναι κατάλληλο και για την ευαίσθητη και τη βρεφική επιδερμίδα. Είναι εξαιρετικά σταθερό και ακόμη και μετά από ώρες έκθεσης συνεχίζει να κάνει τη δουλειά του. Το μόνο αρνητικό που έχει είναι αισθητικής φύσης, γιατί αφήνει λευκό χρώμα στην εφαρμογή του.
Εδώ λοιπόν έρχεται να βοηθήσει το διοξείδιο του τιτανίου του οποίου τα μόρια είναι μικρότερα και δε δημιουργεί τόσο έντονο λευκό φιλμ στην επιδερμίδα. Ωστόσο τα μικρότερα μόρια τείνουν να είναι πιο ασταθή γι αυτό χρησιμοποιούνται ορισμένοι ανόργανοι σταθεροποιητές (όπως το Stearic Acid, Alumnium Hydroxide, Alumina -που δεν έχουν καμιά σχέση με το αμφιλεγόμενο Αluminum chlorohydrate) που στην ουσία αγκαλιάζουν τα μικρά μόρια του TiO2 κάνοντας τα πιο σταθερά.
Τι είναι όμως τα nano-σωματίδια και γιατί είναι καλό να αποφεύγονται;
Είναι μόρια του διοξειδίου του τιτανίου & του οξειδίου του ψευδαργύρου τα οποία έχουν κατακερμαστιστεί σε πολύ πολύ μικρά μόρια (<100nm) ώστε να μη δημιουργείται το ανεπιθύμητο αισθητικά λευκό φιλμ μετά την εφαρμογή τους και να απλώνονται πιο ομοιόμορφα. Πολλές έρευνες δείχνουν ότι είναι πιθανά καρκινογόνα καθώς τα τόσο μικρά μόρια μπορεί να διεισδύσουν πολύ βαθειά ενώ κάποιοι ισχυρίζονται ότι κάτι τέτοιο δεν έχει αποδειχθεί πλήρως. Κάποιοι ισχυρίζονται ότι αυτό συμβαίνει μόνο αν κάποιος τα εισπνεύσει γι’ αυτο συνίσταται να αποφεύγονται τα αντιηλιακά σε μορφή σπρει που περιέχουν νανο- μερίδια ενώ η χρήση τους θα πρέπει να αποφεύγεται στην πισίνα (ειτε σπρει είτε όχι) επειδή διασπώνται περαιτέρω από το χλώριο.


Χημικά φίλτρα
Τα χημικά φίλτρα μειώνουν το ποσοστό της υπεριώδους ακτινοβολίας μετατρέποντας τη σε θερμότητα. Για να δράσουν χρειάζεται να απλωθούν πριν από την έκθεση στον ήλιο, ενώ η ικανότητα τους να απορροφούν την υπεριώδη ακτινοβολία μπορεί να ποικίλει σημαντικά.
Το θετικό τους είναι ότι απλώνονται ομοιόμορφα, μπορούν να δημιουργήσουν ένα αντιηλιακό πολύ υψηλού δείκτη και δεν αφήνουν λευκό φιλμ στην επιδερμίδα μας.
Στα αρνητικά τους είναι ότι μπορούν να προκαλέσουν δερματικές αλλοιώσεις (εφόσον μετατρέπουν όλη την υπεριώση ακτινοβολία που απορροφούν σε θερμότητα και τη διαχέουν στην επιδερμίδα μας) ενώ παρεμβάλονται σημαντικά στα βιοχημικά μας μονοπάτια (hormonal disruptors) και μπορεί να προκαλέσουν καρκινογένεση.
Μερικά απο αυτά είναι τα: το octyl-methoxycinnamate (το οποίο παρεμβαίνει στην έκκριση των ορμονών του θυρεοδειδούς αδένα, η homosalate (παρεμποδίζει την UVB ακτινοβολία αλλά παρεμβαίνει και στην σύνθεση ορμονών), το oxybenzone ή η 4-methylbenzylidene camphor τα οποία επίσης παρεμβαίνουν στη σύνθεση ορμονών και χρησιμοποιούνται ακόμη ευρέως παρότι έχουν απαγορευθεί σε πάρα πολλές χώρες.
Ποσότητες τους έχουν δυστυχώς ανιχνευθεί στο μητρικό γάλα σε ποσότητες μη επιτρεπτές, κάτι που θα πρέπει να μας κάνει ακόμη πιο σκεπτικούς στην επιλογή του αντιηλιακού μας.
Τέλος δε πρέπει να παραβλέψουμε τη ζημιά που κάνουν τα χημικά φίλτρα στη θαλάσσια ζωή και τους ωκεανούς.


Και τι γίνεται με τα φυτικά έλαια που διαθέτουν αντιηλιακή προστασία;
Υπάρχουν φυτικά έλαια που έχουν δικό τους SPF με βασιλιά το έλαιο από σπόρους κόκκινου βατόμουρου που έχει πολύ υψηλό δείκτη, είναι πλόυσιο σε άλφα & γάμμα-τοκοφερόλες (βιταμίνη Ε), βιταμίνη Α, ωμέγα 3- 6- λιπαρά οξέα. Ο λόγος που παρά του δείκτες δεν μπορούν να χρησιμοποιηθούν ως αντιηλιακά από μόνα τους οφείλεται στο ότι είναι αρκετά ασταθή και χρειάζεται να ενσωματωθούν σε κάποια πιο σταθερή φόρμουλα για να αποδώσουν.

  • Έλαιο σπόρων κόκκινου βατόμουρου (σμέουρο) SPF 25-35
  • Αιθέριο έλαιο σπόρων καρότου – SPF 15-20
  • Βούτυρο καριτέ & καρύδας– SPF 5-10
  • Σησαμέλαιο, σταφυλέλαιο, έλαιο αβοκάντο & jojoba – SPF 3 -10

Τα ξεχασμένα οφέλη του ήλιου
Η ηλιακή ακτινοβολία ενεργοποιεί την παραγωγή (μετατροπή για την ακρίβεια) της βιταμίνης D στον οργανισμό μας. Απαραίτητη βιταμίνη για τη γενική κατάσταση της υγείας μας – προστατεύει από τις φλεγμονές, μειώνει την αρτηριακή πίεση, βοηθά στην καλύτερη λειτουργία του μυϊκού μας συστήματος, βελτιώνει την εγκεφαλική λειτουργία, βελτιώνει τη διάθεση- αυξάνοντας τα επίπεδα σεροτονίνης και τη ζωτικότητα μας.
Τελικά μήπως θα πρέπει να φοβόμαστε πιο πολύ τα αντιηλιακά που χρησιμοποιούμε παρά την ίδια την ηλιακή ακτινοβολία;
Η αλήθεια είναι κάπου στη μέση. Θα πρέπει αφενός να είμαστε πολύ προσεκτικοί στην επιλογή του αντιηλιακού μας αφετέρου να απολαμβάνουμε τα οφέλη του ηλίου με έκθεση τη σωστή ώρα και διάρκεια την κάθε εποχή.

Η γνώμη μας
Στα αντιηλιακά με χημικά φίλτρα θα λέγαμε ένα μεγάλο «ΌΧΙ» εκτός και αν σας αναγκάσουν μεσημέρι μέσα στο κατακαλόκαιρο να είστε σε μια παραλία και δεν έχετε πρόσβαση σε καμία άλλη προστασία.
Κάπως έτσι σκεφτόμαστε και για τα αντιηλιακά με nano-μόρια ιδίως όταν είναι σε μορφή σπρέι.
Στα αντιηλιακά με μεγάλο δείκτη (50 και πάνω) επίσης θα λέγαμε όχι γιατί απλά δεν κάνουν τόση διαφορά και είναι περισσότερο θέμα marketing. Θα μου πείτε «και τα μωρά»; Τα μικρά μωράκια έτσι και αλλιώς δε πρέπει να εκτίθενται άμεσα στην ηλιακή ακτινοβολία, οπότε πάλι ένας τόσο υψηλός δείκτης δε χρησιμεύει πουθενά.
Εμείς λοιπόν είμαστε υπέρ ενός αντιηλιακού μεσαίου δείκτη (SPF15) όταν γίνεται σωστή χρήση όσον αφορά την ποσότητα, την συχνότητα και τον τρόπο εφαρμογής. Για περιοχές του σώματος που μπορεί να εκτίθενται περισσότερο χρόνο (πρόσωπο) και για «μεγάλα» μωρά, παιδιά ή ενήλικες με πολύ ευαίσθητη επιδερμίδα ένα αντιηλιακό υψηλής προστασίας (SPF30) είναι το ιδανικό.
Τι έχουμε επιλέξει για εμάς και τα προϊόντα μας;
Τα αντιηλιακά μας περιέχουν φυσικά φίλτρα οξειδίου του ψευδαργύρου και διοξειδίου του τιτανίου όχι σε nanο-μορφή αλλά μεσαίου μεγέθους (>100nm) ώστε από τη μια να αποκλείονται οι βλαβερές επιπτώσεις των νανοσωματιδίων αλλά παράλληλα να παρέχουν ομοιόμορφη προστασία και να μην χρωματίζουν λευκή την επιδερμίδα.
Η δράση τους ενισχύεται και από τα φυτικά έλαια (βιολογικά, ψυχρής έκθλιψης) που περιέχουν (κόκκινο βατόμουρο, καρότου, αβοκάντο κλπ) στα οποία αναφερθήκαμε πιο πάνω.
Παράλληλα έχουμε χρησιμοποιήσει αντιοξειδωτικά εκχυλίσματα βοτάνων αντί για νερό (ελίχρυσο, πράσινο τσάι, χαμομήλι, καλέντουλα) που έχουν επιπλέον αντιφλεγμονώδεις & μαλακτικές ιδιότητες.
Τέλος έχουμε προσθέσει χυμό από φρεσκοκομμένα φύλλα αλόης, πανθενόλη, φυσική βιταμίνη Ε και αιθέρια έλαια χαμομηλιού, λεβάντας ή μαστίχας που ενυδατώνουν & καταπραϋνουν την επιδερμίδα και λειτουγούν εξαιρετικά κατά των εγκαυμάτων.